რევაზ რიჟამაძე. მულტივირებული სამყარო როგორც უსასრულობის შესაძლებლობა

რევაზ რიჟამაძე ,,მულტივირებული სამყარო როგორც უსასრულობის შესაძლებლობა“ შესავალი წინამდებარე ნაშრომის ამოცანაა აიხსნას წინაღმდეგობები, გაუგებრობა, რასაც ყოველ ჯერზე ვაწყდებით, როდეასც მივმართავთ დასაბუთებას, როგორია ადამიანის შესაძლებლობა საკუთარი წარმოდგენა განავრცოს გარესამყაროზე იმგვარად, რომ თავად ირწმუნოს მისი მრავალსახეობა. საკითხი დაისმის იმგვარად, რომ არის თუ არა სამყარო ისეთი და იმ მოცულობის, სიმრავლის, რასაც ადამიანი ხედავს და როგორია ადამიანის ადგილი სამყაროს მოძრაობაში. რაში მდგომარეობს სამყაროს მრავალსახეობა? ამ ნაშრომში შევეცადე დამესაბუთებია სამყაროთა დაყოფა სულიერი არსებების შეგრძნებების, კიბერნეტიკული ,,შეღწევების“ და ემპირიზმის კრიტიკის მეთოდებით. აქ ცხადია, უნდა გამოვიყენოთ არაკლასიკური მიდგომა, დაშვებები და ტექნიკური შესაძლებლობები, წარმოდგენები. ცდისმიერი პრაქტიკის შექმნა, წინასწარ რამდენად მოიხერხდება, ეს შრომის პროცესში განვითარებული კვლევის მიხედვით გამჩნდება. §1. მულტივირებული სამყარო მულტივირებული სამყაროს ცნების ქვეშ ვგულისხმობ სამყაროს აღქმას სხვადასხვა გონიერი სუბიექტების მხრიდან და ადამიანური ფაქტორით შექმნილი ხელსაწყოების - კობერნეტიკული შესაძლებლობებით. ადამიანს გააჩნია შეგრძნებებისა და აღქმის შესაძლებლობის ზღვარი, რომლის იქეთ ის ვერ აღიქვამს და ვერ შეიგრძნობს გარესამყაროს. მისი გრძნობის ორგანოები სასრულია, მოქცეულია კონკრეტულ შესაძლებლობებში. ასე მაგალითად, ადამიანი ვერ ხედავს ატომებს, მოლეკულებს, ვერ შეიგრძნობს ისეთ აირებს, რპმელთაც ხედავს და შეიგრძნიობს სხვა სულიერი და ტექნიკური მოწყობილობა. ანუ სამყარო, რომელსაც ვერ უყურებს ადამიანი, ხედავს სხვა არსება, მაგალითად, ძაღლი, მწერი, ფრინველი და ა.შ. ასევე მხედველობის სუპერშესაძლებლობები გააჩნიათ ტექნიკურ მოწყობილობებს, ადამიანის მიერ შექმნილ რობოტებს. ეს ,,სამყაროები“ არსებობენ პარალელურად, ერთ ან სხვადასხვა დროში(ეს საგანიც ძირითადი კვლევის საგნად მოვინიშნოთ), თუმცა მათი არსებობა რომ ცხადია, ამაზე მიუთითებს არაერთი ემპირიული ცდა ბუნებისმეტყველებაში. აქ ჩვენს წინაშე წარმოიქმნება სამყარო, რომელსაც ადამიანი ვერ ამჩნებს, თუმცა მასთან უერთიერთქმედებს ქაოსურად. ეს არის ადამიანის მიერ მოუწესრიგებელი, აუთვისებელი სამყარო. ადამიანი ხელსაწყოების მეშვეობით კი ახერხებს მათი ამორჩევით მზერას, თუმცა რეალობის, პარალელური სამყაროს არსებობა მასობრივად, ნებისმიერი ადამიანისათვის მიუწვდომელი თემაა. თუმცა ეს არაა მთავარი. სამყაროთა მრავალსახეობის თაობაზე უამრავი შეხედულებები არსებობს. მთავარია ის, თუ რა უერთიერთბები გააჩნია ადანიანს ამ პარალელურ, ანუ იმ სამყაროებთან, რომელსაც ადამიანი ვერ შეიგრძნობს და შესაბამისად, არ გააჩნია მასთან ურთიერთობა, ან გააჩნია, მაგრამ - ქაოსური, შემთხვევითი და კონფლიქტური. წარმოვიდგინოთ ატომები, რომლებიც ადამიანზე ზემოქმედებენ. მათი მოქმედება არის თავისთავადი და არაა დამოკიდებული ადამიანის ნებაზე. თუ ადამიანი უშუალო ზემოქმედებას ატომებზე ვერ ახდენს, შესაბამისად, ატომები არსებობენ თავისთავად. ატომების შეგრძნება შესაძლებელია სპეციალური ხელსაწყოების მეშვეობით, რომელთა მოქმედებათა ნაირგვარობა მიგვანიშნებს, რომ ისინი გარკვეულ კანონზომიერებას ემორჩილებიან, მაგრამ არა ადამიანურ კანონზომიერებებს. შესაბამისად, თუკი არსებობს ატომთა სამყარო, არსებობს მოლეკულათა სამყაროც და სხვა ნაწილაკების სამყაროც. ასევე უნდა დავუშვათ იმ სამყაროს არსებობაც, რომელიც ჯერ ადამიანის ხელსაწყოებისთვისაც კი მიუწვდომელია, მაგრამ მათ წარმოდგენა შესაძლებელია. ზოგიერთი მათგანს ხედავს სხვა არსება, ცხოველი, ფრინველი ან მწერი. ასევე არსებობს ,,ადამიანური სამყარო“, რომელსაც ვერ შეიგრძნობს სხვა სულიერი, თუ ტექნიკური ხელსაწყო. ამით მივდივართ დასკვნამდე, რომ შეგრძნებების დონეზე და წარმოდგენათა კვალობაზე ადვილად დასაშვებია სამყაროთა მრავალსახეობის არსებობა. აქ არ ვგულისხმობ პლანეტარულ განზომილებებს, რადგან ჩემს მიერ წარმოდგენილი მულტივირებული სამყარო დამოუკიდებელია სივრცისაგან, ანუ ის შესაძლებელია ნებისმიერ პლანეტაზე ერთნაირი წარმატებით არსებობდეს. დავუბრუნდეთ თემას, ანუ ადამიანისათვის უხილავ სამყაროს ურთიერთქმედებას ადამიანზე. დიახ, როგორც ზემოთ მოგახსენეთ, ეს არ არის ურთიერთობები, ეს არის ურთიერთქმედებები. მათ არ ,,ესმით“ ერთმანეთის და ისინი კონფლიქტში იმყოფებიან ერთმანეთთან. ასეთი კონფლიქტური გარემო, უხილავ ზემოქმედებათა წრე ადამიანს უჩენს დაბრკოლებას. სხვა სამყაროს არსებობა ადამიანისთვის არახელსაყრელია, მასთან ურთიერთობა შეუცნობელი არაკომფორტული მოვლენების ფონზე მიმდინარეობს. ასეთი ურთიერთქმედების პირობებში მძიმდება ადამიანის ჯანმრთელობა, იგი მოწყვლადი ხდება დროთა განმავლობაში. აღსანიშნავია ისიც, რომ ასეთი წინააღმდეგობის ველი ისტორიულად ადამიანებს ცილილიზაციის დასაწყისშიც გააჩნდათ, თუმცა მაშინ ეს უფრო რთულ შედეგებს იწვევდა ადამიანის ჯანმრთელობის სრულად მოსპობის ჩათვლით. მედიცინის განვითარების დაბალ დონეზე, ცხადია, ეს აისახებოდა ადამიანის სიცოცხლის საერთო ხანგრძლოვობაზე. მაშასადამე, თუ ამ ლოგიკას გავყვებით, უნდა ვივარაუდოთ, რომ ურთიერთქმედება იყო ისეთივე ძალის, როგორც ამჟამადაა, მხოლოდ ზიანის შედეგები ადრე დაუძლეველი იყო სამედიცინო თვალსაზრისით. უნდა გავიაზროთ ის დაშვებებიც, რომ ცივილიზაციის ადრეულ პერიოდში აღნიშნული წინააღმდეგობა ხომ არ იყო დაბალი, ანუ მულტივირებულ სამყაროთა რაოდენობა , მათი ელემენტების შემოჭრა ადამიანურ ცივილიზაციაში რამდენად მასიური ხასიათის იყო. უნდა მივიჩნიოთ, რომ ცივილიზაციის დაბალ დონეზე ასევე ნაკლები იყო მულტივირებულ სამყაროთა წინააღმდეგობის ველი, თუკი ასევე გავაკეთებთ დაშვებას, რომ იმ პერიოდში ასევე განუვითარებელი იყო არაადამიანური სამყაროებიც. თუმცა ასეთი დაშვებების გაკეთების საშუალება არ გვეძლევა, არ გვაქვს საფუძველი ამგვარი დასკვნისათვის. შესაბამისად, უნდა დავუშვათ მხოლოდ ის, რომ ცივილიზაციის პრეისტორიულ პერიოდში პარალელური სამყაროს განვითარება იყო ისეთი, როგორიც არის ამჟამად და ადამიანურ სამყაროსთან წინააღმდეგობებიც ამჟამინდელის ანალოგიური. შენიშვნები: სამყაროს სიმრავლის იდეა ფილოსოფიაში დიდი ხანია არსებობს. ძველ საბერძნეთში ეს ასოცირებული იყო დემოკრიტეს, ქიოსელიმე ტროდორუსის, ეპიკურეს ატომიზმთან. დემოკრიტეს სჯეროდა, რომ სიცარიელეში არსებობს სხვადასხვა სამყარო, ძალიან მსგავსი ჩვენი, თითქმის იდენტური და თუნდაც იდენტური ჩვენი ან ჩვენგან რადიკალურად განსხვავებული. სხვადასხვა სამყაროს თანაარსებობის შესაძლებლობა გამოიკვეთა იზომონიის პრინციპიდან - თანაბარი არსებობა, თანაბარი ალბათობა. თანამედროვე ფიზიკა განსაზღვრავს სამყაროს სიმრავლის აღიარებას. 2003 წელს ამერიკელმა ფიზიკოსმა ლ. სუსკინდმა ჩამოაყალიბა სამყაროების თანაარსებობის პრობლემა, მითებში აღწერილი სამოთხე, ჯოჯოხეთი, ოლიმპო, ვალჰალა წარმოადგენს "ალტერნატიული სამყაროს" კლასიკურ მაგალითებს, რომლებიც განსხვავდება რეალური სამყაროსგან, რომელსაც ჩვენ შეგვეჩვევა. მოქმედების განთავსება ალტერნატიულ სამყაროში (ჩვენი სამყაროს მომავლის ან წარსულის აღწერასთან შედარებით) საშუალებას გვაძლევს გავამრავლოთ მცდელობები, რომლებიც დაკავშირებულია სარწმუნოობის მიღწევასთან პარალელური სამყაროები შეიძლება აღწერილი იყოს როგორც ჩვენი რეალურ სამყაროსგან, ისე ერთმანეთისგან სრულიად დამოუკიდებელი ურთიერთქმედება. ურთიერთქმედება შეიძლება შედგებოდეს ან გარკვეულ გარემოებებში, ერთი სამყაროდან მეორეში შეღწევის შესაძლებლობით (პირობითად რომ ვთქვათ, სამყაროსშორის ”კარების” არსებობა), ან ამ სამყაროებში გარკვეული ადგილების არსებობით, სადაც ისინი იკვეთება (შერწყმა).ზოგიერთ შემთხვევაში, სამყარო გაგებულია არა მხოლოდ როგორც სივრცული კომპონენტი, არამედ დრო, რომელიც გაგებულია როგორც მეოთხე განზომილება. ამ შემთხვევაში შესაძლებელია ოთხგანზომილებიანი სამყაროს პარალელური თანაარსებობა, რომელთაგან თითოეულში დრო თავისებურად მიედინება. მრავალგანზომილებიან სისტემაში სამყაროს შორის გადაადგილება შეიძლება აიხსნას ან ფუნდამენტურად ახალი ტექნიკის შექმნით, რაც შესაძლებელს გახდის "დამატებითი" კოორდინაციის ღერძების გადაადგილებას, ან უბრალოდ იმით, რომ სხვადასხვა სამყაროში გარკვეულ ადგილებში იკვეთება ან ეხება (ისევე, როგორც ხაზები თვითმფრინავზე ან ზედაპირზე სამგანზომილებიანი სივრცე). ამ დამატებითი ღერძების გასწვრივ მოგზაურობით, რომელთა ბუნებრივად აღქმაც შეუძლებელია, მოგზაურს შეუძლია მიაღწიოს მიუწვდომელ და უხილავ სამყაროებს. თანამედროვე სამეცნიერო ფანტასტიკის ჟანრის ერთ-ერთ პირველ ნამუშევარში - ჰ. უელსის "დროის მანქანა" - ამ თვალსაზრისით, დრო გამოიყენებოდა, როგორც დამატებითი "განზომილება". გმირმა, კლასიკური ფიზიკისგან მიიღო ოთხგანზომილებიანი სამყაროს მოდელი და დროის, როგორც სივრცული განზომილების ინტერპრეტაცია, იპოვა დრო გადაადგილების გზაზე. მრავალი მაგალითი არსებობს, როდესაც ავტორი ქმნის დამატებით სივრცულ განზომილებას, რომელშიც გმირებს შეუძლიათ იმოგზაურონ პარალელურ სამყაროებში მისასვლელად. დუგლას ადამსი, თავის უკანასკნელ წიგნში „Hitchhiker Guide to the Galaxy“, იყენებს სივრცისა და დროის ტრადიციულ ოთხ განზომილებასთან ერთად დამატებითი ღერძის იდეას. ამასთან, რომანის მიხედვით ვიმსჯელებთ, სინამდვილეში ეს სულაც არ არის პარალელური სამყარო, არამედ მხოლოდ სივრცის, დროისა და ალბათობის მასშტაბის დაფარვის მოდელია. რობერტ ჰეინლეინმა თავის წიგნში "მხეცის რიცხვი" აღიარა ექვსგანზომილებიანი სამყაროს არსებობა. სამი სივრცული განზომილების გარდა, მან გამოიყენა სიმეტრიის კონცეფცია, რომ დაამატოთ ორი ახალი დროებითი განზომილება, ასე რომ იყო ორი სამეული. H. Wells- ის დროის მანქანაში მეოთხე განზომილების მქონე სიტუაციების მსგავსად, დროში მოგზაურ ადამიანს შეუძლია გადალახოს ეს დამატებითი ზომები შესაბამისი აღჭურვილობით. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ტექნიკურად არასწორია, კონცეფცია "სხვა განზომილება" გახდა სინონიმი "პარალელური სამყაროს". მისი გამოყენება გახდა ჩვეულებრივი მოვლენა ფილმებში, ტელევიზიასა და კომიქსებში და გაცილებით ნაკლებია თანამედროვე სამეცნიერო ფანტასტიკის პროზაში, მაშინაც კი, როდესაც რეალური სივრცითი ზომები გამორიცხულია. §2.პარალელური სამყარო, როგორც მოვლენების მრავალფეროვნების რეალიზაცია ზოგჯერ "სხვა სამყაროების" ფორმირება ხდება იმ სიტუაციებში, როდესაც გარკვეულ მოვლენას შეიძლება ჰქონდეს ერთზე მეტი შედეგი. ამ მიდგომის უკიდურესი გამოხატულებაა მულტივერსის სურათი, რომელშიც არსებობს უსასრულო სამყარო, რომლებიც ერთმანეთისგან განსხვავდებიან იმით, რომ მათში გარკვეულ მოვლენას (მინიმუმ ერთს) ჰქონდა განსხვავებული შედეგები. როდესაც ასეთი ვარაუდი გამოითქმის, აღმოჩნდება, რომ ნებისმიერი შესაძლებლობა ნებისმიერ სამყაროში აუცილებლად განხორციელდება და ჩვენი სამყარო სხვებისგან განსხვავდება მხოლოდ იმით, რომ მასში რეალიზებულია ერთი კონკრეტული შესაძლებლობები. სხვა შემთხვევებში, პარალელური სამყაროს გამოჩენა დროში მოგზაურთა ქმედებების შედეგადაა გამოცხადებული: როდესაც ადამიანი, ვინც წარსულში დროის მანქანით იმოგზაურა, გავლენას ახდენს რომელიმე მოვლენაზე, შეცვლის შედეგს, ჩნდება ახალი სამყარო და შემდგომი მოვლენები სხვა გზას მისდევს. ამავდროულად, მოგზაურის ბედი შეიძლება განსხვავებული იყოს: ზოგიერთ შემთხვევაში ვარაუდობენ, რომ უკან დაბრუნების შემდეგ ის თავის დროზე აღმოჩნდება (ანუ ის ვერ იგრძნობს ისტორიის ცვლილებას), სხვებში კი მოგზაური, რომელმაც მოვლენები შეცვალა, დაბრუნდება მის მიერ შექმნილი ახალი სამყაროს მომავალში, გაქრება მშობლიურიდან რეალობა. §3. პარალელური სამყაროები და ეზოთერიზმი მიუხედავად იმისა, რომ ფიზიკოსები და მათემატიკოსები ცდილობენ ლოგიკურად დაამტკიცონ პარალელური სამყაროს არსებობა, ეზოთერიზმი ამის გაკეთებას ცდილობს ირაციონალური მეთოდების გამოყენებით. ცნობიერების შეცვლილი მდგომარეობის მკვლევარებმა დიდი ხანია შეიმუშავეს პარალელური სამყაროს შესწავლის მეთოდები ე.წ. "მეორე ყურადღების" გამოყენებით. კარლოს კასტანედას ტრადიციაში ამას "შეკრების წერტის ცვლას" უწოდებენ. პარალელური სამყაროს მკვლევარის ფალკონი ამტკიცებს, რომ სხვა სამყაროების აღქმა შესაძლებელია, როდესაც "შეკრების წერტილი" გადაადგილდება მიდამოში თვითდაფიქსირების უფრო მაღალი სიხშირით. ასეთი მდგომარეობები მიიღწევა გარკვეული მედიტაციების, სხვადასხვა სულიერი და ფსიქოლოგიური პრაქტიკის ან გარკვეული ფსიქოაქტიური ნივთიერებების გამოყენებით, მაგრამ ზოგჯერ ისინი სპონტანურია ყოველდღიურ ცხოვრებაში. §4. უსასრულობის შესაძლებლობა ზოგადად, უსასრულობაში ვიაზრებთ მოვლენათა, არსის უსასრულოდ გაგრძელების არსებობას. ასეთი შესაძლებლობა მდგომარეობს სამყაროში, რომელსაც ჩვენ ვხედავთ და სამყაროში, რომელსაც ჩვენ ვერ ვხედავთ. ადამოანი არ არის სამყაროს თავი და ერთადერთი გონიერი არსება. თუკი საზღვრულია ადამიანის შესაძლებლობები, ასევე საზღვრულია მისი ადგილი გარესამყაროში. კლასიკურ ფილოსოფიაში გაბატონებულია აზრი, რომ იქ, სადაც ადამიანის საზღვრულობა იწყება, აქვე იწყება ადამიანის მიღმა სამყარო, რაც ყველა შემთხვევაში ღმერთის, რელიგიურ სფეროს მიეკუთვნება. ანუ ის, რაც არ აიხსნება კოგნიტიურად, აიხსნება რელიგიურად, რწმენის მეშვეობით. ჩვენს წინა, პირველ ტავში განვითარებულ მსჯელობას თუ გავყვებით, უნდა გავარკვიოთ, რა კავშირია სამყაროთა ადამიანის შეუცნობელი სახეების დაშვებასა და რწმენას შორის. ადამიანი თანამედროვე მეცნიერული მიღწევების კვალობაზე უშვებს შესაძლებლობას, რომ მისთის შეუწვდომელია რიგი მოვლენებისა, რაც პირველ ყოვლისა დასტურდება, გრძნობათა ორგანოების ფუნქციების ეფექტურობის საზღვრულობაში; ასევე იმ ფაქტით, რომ არის საგნები, რომელთაც ადამიანის თვალი უბრალოდ ვერ ხედავს(მცირე ნაწილაკები, ბაქტერიები და ა.შ.). ამ მცირე ნაწილაკების არსებობა უდავოა, რადგან მათ ადამიანის თვალი ასევე ადამიანის მიერ დამზადებული ხელსაწყოს გამოყენებით ხედავს. ამასვე გვამცნობს ცხოველთა, მწერთა და სხვა სულიერთა ქცევა, როდესაც ვაკვირდებით, ისინი ხედავენ და განიცდიან ისეთ მოვლენებს, რომელთაც ადამიანები საერთოდ არ, ან ნაწილობრივ აღიქვამენ. არააღქმადი სამყაროკი არსებობს თავისთავად, ჩვენგან, ადამიანებისგან დამოუკიდებლად.ანუ არსებობს სივრცე, ცხოვრების შრე, რომელსაც ადამიანი ვერ ხვდება უშუალოდ, თუმცა მასთან ურთიერთქმედებს გაშუალებულად; უფრო ზუსტი ვიქნებით თუ ვიტყვით, რომ ურთიერთქმედებს ,,უგრძნობლად“, ლატენტურად. სიტყვა ,,უგრძნობლად“, აქვე მინდა დავაფიქსირო, ნახმარია პირობითი თვალსაზრისით, რადგან მიგვაჩნია, მართალია, ადამიანი მოწყვეტილია ხედვის შესაძლებლობას, თუმცა იგი მოწყვეტილი არაა ფიზიკური დაცვის შესაძლებლობას. სამყარო, რომელსაც ვერ ხედავს ადამიანი, ის სამყარო ფიზიკურად ზემოქმედებს ადამიანზე, ანუ მასზე ახდენს(უნდა დავუშვათ) მხოლოდ უარყოფით ზემოქმედებას. რატომ უარყოფითს? იმიტომ, რომ ის მექანიზმები, რომლებიც არაა ჩართული სამყაროს ადამიანისმიერი მოწესრიგების სისტემაში, მოქმედებენ ადამიანის წინააღმდეგ. ადვილია მტკიცება ამისა და საამისოდ საჭიროა დავასკვათ, რომ როდესაც ადამიანმა მოახერხა გარესამყაროს ათვისების პროცესის მართვა, მისი მდგომარეობა, კულტურა, ჯანმრთელობა პროგრესით წარიმართა. შესაბამისად, ადამიანის სიცოცხლის ხანგრძლივობა გაიზარდა. ვერ ვიტყვით იმას, რომ ადამიანის გარდა, მის გაკულტურულებასა და სიცოცხლისუნარიანობაზე სხვა არსებები თუ სამყაროებიც ზრუნავდნენ, ან თუნდაც ის სამყარო, ბუნება, რაშიც ადამიანს უწევს შეცნობილი არსებობა. ბუნებასთან ხომ ადამიანს ყოველთვის უწევს ბრძოლა, სურს მისგან მიიღოს რაც შეიძლება მეტი სარგებელი, რადგან ბუნება საკუთარი ნებით ამის შესაძლებლობას არ იძლევა. მაშასადამე, უცნობი მოვლენები, მექანიზმები და საგნები აპრიორი უარყოფითად მოქმქდებენ ადამიანზე. აქ შეიძლება ითქვას გარეშე ძალებზეც, რომლებიც აღონებს ადამიანს, ახდენს მის გამოფიტვას დაბერებას და ა.შ. მაშასადამე, ის სამყარო, რომელიც ადამიანისათვის შეუცნობელია, აპრიორი უარყოფითად მოქმედებს ადამიანზე. აქვს თუ არა შესაძლებლობა ადამიანს შეცვალოს ეს რეალობა? ის, რაც უარყოფითად მოქმედებს მასზე, აიძულოს დადებითად იმოქმედოს? ამისთვის ადამიანის ცივილიზაციის განვითარებაა საჭირო. ადამიანის მეცნიერულ-ტექნიკური მიღწევები უნდა იყოს დაუცხრომელი ძალით განვითარებული, ტექნიკური მოწყობილობები, მათი უნარები ადამიანური ადაპტაციის პირობებში შეიძლება ადამიანმაც შეიძინოს და ადრე თუ გვიან ადამიანმა სპეციალური ხელსაწყოების გარეშე აითვისოს, დაინახოს და სათავისოდ გამოიყენოს ის სამყარი, რომელსაც იგი ამჟამად ვერც კი ხედავს. თუ არის ნიშნები, უდავოა, იმისა, რომ ადამიანი განვითარების კვალობაზე აითვისებს და შევა იმ სამყაროში, რომელსაც ის ამჟამად ვერ შეიგრძნობს, აქვე საკითხავია, ეს უცხო სამყაროები არიან თუ არა სხვა სულიერი არსებებით დასახლებული, ადამიანის მსგავსი, ან უბრალოდ, ისეთი არსებებით, რომლებიც ბუნებაში მოქმედებენ, მათ შორის უფერული, ძნელად შესაგრძნობი, მაგრამ გონიერი არსებები. რატომ ჰგონია ადამიანს, რომ ერთადერთი ყველაზე განვითარებული გონი მას გააჩნია, და მხოლოდ ადამიანის წილხვედრია ბუნება, მხოლოდ მას ძალუძს ბუნების კანონების ამოცნობა, და ათვისება? ცხადია, ეს კრიტიკული შეკითხვა არსებობის ღირსია და პასუხად არ შეიძლება იმის დაშვება, რომ ადამიანი არის უსასრულო შესაძლებლობისა და ძალის არსება. წინააღმდეგობა მოდის იმ უცნობი სამყაროებიდან, რომელთა ათვისებას ცდილობს ადამიანი და ჯერ კიდევ უცნობია ამ სამყაროების სულიერ, გონიერ არსებათა რაობა. ეს საკითხი და პრობლემა, თუ რომელი სამყარო დაძლევს მეორე სამყაროს (ადამიანური თუ პირიქით), ჯერ არ ვიცით და თავის გამოდება, რომ ადამიანური სამყარო ყველაფერს შეძლებს, იგი უძლეველია, ვფიქრობ, საფუძველს მოკლებულია. ამიტომ, როგორც მოცემულობა, უნდა მივიღოთ რამდენიმე სამყარო, ანუ მულტივირებული სამყარო, რომელთაც არსებობის თანაბარი შესაძლებლობა გააჩნიათ. მაშინ დაისმის შეკითხვა: რაში მდგომარეობს უსასრულობა? მულტივირებული სამყარო რატომ შეიძლება გახდეს უსასრულობის შესაძლებლობა? პირველ ყოვლისა უნდა აღინიშნოს, რომ შესაძლებლობა ნიშნავს სწორედ მიზნის მიღწევის პირველსაწყისს, შერჩეული ადგილის ჭეშმარიტებას და არა შედეგს. შედეგი კი არის უსასრულობა. გამომდინარე აქედან, სამყაროთა მრავალსახეობის არსებობის დაშვება უკვე არის შესაძლებლობის წარმოდგენა. შესაძლებლობის პოზიცია კი გულისხმობს შემდგომი ნაბიჯებისაკენ საფუძვლიან მოძრაობას. ადამიანის სწრაფვა სხვა სამყაროთა ათვისებისაკენ არის მისი არსებობის უსასრულობის შესაძლებლობა, რადგან ერთადერთი წინაღობა, რაც ადამიანს უსასრულობას უსპობს, ეს არის აუთვისებელი სამყაროები, რომლებიც არსებობენ, თუმცა არ ვიცით მათი რაოდენობა. თუკი ამ სამყაროთა რაოდენობა უსასრულოა, ასევე არასოდეს არ დასრულდება ადამიანის უსასრულობისკენ სწრაფვა, სულ დარჩება ადგილი, სამყარო, რომელიც უარყოფითად იმოქმედებს ადამიანზე და მის არსებას მუდმივად სასრულს გახდის. ანუ აქ ვაწყდებით ,,უსასრულობის უსასრულობის პრობლემა“-ს, რომლის გახსნა არის მთავარი გასაღები ადამიანის უსასრულობის შესაძლებლობის ამოხსნისა. §5. მულტივირებული სამყარო როგორც მოცემულობა სამყაროს მრავალსახეობა ან მრავალფენიანობა (შეიძლება ვუწოდოთ მრავალსეგმენტიანობაც), როგორც მოცემულობა, ანუ რეალობა, არსებობს თავისთავად. მგონი ეს ასადავო აღარცაა მეცნიერების თანამედროვე მიღწევებით. მხოლოდ შესამეცნებელი რჩება ამ მოცემულობის ფარგლები. მაში მდგომარეობს და სადამდეა შესაძლებელი სიმრავლეთა რაოდენობა სამყაროსი, რამდენია ის, და ვის მიერ ხდება მისი შეცნობა. სამყაროთა რაოდენობა არის უსასრულო; როგორც მინიმუმ, მათი რაოდენობის განსაზღვრა ჩვენი მხრიდან შეუძლებელია, ვინაიდან სამყაროს შეცნობას ჯერ კიდევ ვაგრძელებთ. აქ მთავარია, როგორია ადამიანის ადგილი ამ სამყაროთა რაოდენობაში, როგორია მისი ბედი. ჩვენ ხომ ადამიანის ბედის ამოხსნა გაგვიხდია აზროვნების მიზნად, რაც ოდითგანვე გვაწუხებს. თუკი ზემოთა მსჯელობიდან გამოვალთ, დავასკვნით, რომ ადამიანი, მაღალი ალბათობით, არ არის ერთადერთი გონიერი არსება, არ არის აუცილებელი სხვა გონიერ არსებებს ადამიანის ფიზიკური ფორმა ჰქონდეთ; გონიერი არსებები შეიძლება იყვნენ მოლეკულები, ატომები, აირები, ნისლი, ბაქტერიები, ისეთი მოძრავი ნაწილაკები, ან უხილავი სიბლანტეები, რომელთაც ადამიანი ვერც უშუალოდ და ვერც შეიარაღებული თვალით ვერ ხედავს. თუმცა, ალბათ, ადვილია შევთანხმდეთ იმაზე, რომ ასეთი არსებების არსებობა არ უნდა გავხადოთ სადავო. სხვაგვარად წინ ვერ წავალთ. ანუ თუკი ადამიანის გარდა მულტივირებულ სამყაროში, როგორც ჩვენს პლანეტაზე, ისე სხვა პლანეტებზე არსებობენ სხვა გონიერი არსებებიც, ცხადია, ამ არსებებს შორის რაღაც ურთიერთქმედების ველიც უნდა იყოს წარმოქმნილი. არაა გამორიცხული, ასეთ არსებებს როგორც ჩვენ ვერ ვხედავთ, ვერც ისინი გვიყურებენ და უნებურად, ჩვენი ურთიერთქმედება უპირატესად ქაო- ტურად მიმდინარეობს. ეს ურთიერთქმედება კი წარმოშობს ერთგვარ ველს, ანუ მუხტს, რასაც მიზიდვის ან განზიდვის ძალა მიეცემა. დედამიწაზე პირობითად ასეთი ძალები იმართებიან, ზემოქმედებენ ვერტიკალური ნიშნით, ზემოდან ქვემოთ, ანუ ხდება დაწოლა და მიჯაჭვულობა ნიადაგზე. რა გვაძლევს ამის თქმის უფლებას? დედამიწა როგორც გრავიტაციული ბირთვი არ ზემოქმედებს ადამიანზე? იქნებ დედამიწის გარსშიც არსებობენ სხვა გონიერი არსებები და არამარტო აიროვან სივრცეში, როგორც ზემოთ გვაქვს წარმოდგენილი? ცხადია, ამის გამორიცხვა არ იქნებოდა მართებული. დედამიწის გარსშიც, შიგთავსშიც არის შესაძლებელი არსებობდეს გონიერი არსებები და უფრო მეტიც, თავად დედამიწა და სხვა პლანეტები შეიძლება არიან დიდი გონიერი არსებები, რომლებიც ურთიერთქმედებენ ჩვენზე, როგორც პატარა არსებებზე. ამის დაშვებაც აბსოლუტურად მართებულია. თუმცა ერთი რამ ცხადია, ურთიერთქმედება არაა ცალმხრივი, ორმხრივი ან სამმხრივი, ურთიერთქმედებები არის ასევე უსასრულო რაოდენობის, რამდენადაც უსასრულო რაოდენობის შეიძლება იყოს გონიერი არსებები - ურთიერთქმედება მიმდინარეობს გონიერ არსებებს შორის: თითოეული ატომი, რომელიც ჩართულია სამყაროს კანონზომიერებაში, მოძრაობს გარკვეულ სივრცეში, ამ სივრცეს შეიძლება ასევე ვუწოდოთ გონიერი არსება. გამომდინარე აქედან, არაგონიერი არსებების ყოფნა სამყაროში მთლიანად გამოირიცხება. ის, რაც მოძრაობს, არსებობს დროის მანძილზე, როგორ შეიძლება ვუწოდოთ არაგონიერი არსება. ის ხომ ემორჩილება საკუთარ როლს, დანიშნულებას და საკუთარ თავს ავითარებს კონკრეტული ,,განწესი“-ს შესაბამისად. მისი თავისუფლების ხარისხი ისეთივეა, როგორც ადამიანის, ანუ საზღვრულია კონკრეტულ დროსა და სივრცეში. მისი განვითარება დამოკიდებულია ამ მოცემულობის შეცვლაზე. ვინ შეცვლის ამ მოცემულობას? და რა შედეგი მოჰყვება მას? აქ ჩვენ ალბათ დავუბრუნდებით უსასრულობის თემას. განვითარება გულისხმობს შაბლონებისგან განსვლას, სხვაგვარად, ერთიდაიგივეობა გვაქვს, რაც არაფერ ახალს არ გვეუბნება. ,,განსვლა“-ს ახდენს ცალკეული გონიერი არსებები, ადამიანი, ბუნება, საკუთარი მოქმედებებით და მოვლენებით; როგორიცაა მეცნიერული აღმოჩენების ცხოვრებაში გამოყენება; მიწისძვრა, ვულკანის ამოფრქვევა და ა.შ. თუმცა დასაფიქრებელია, რას გვაძლევს ეს ცალკეული ძვრები? ერთი კია, რომ ასეთი ძვრები იწვევს ურთიერთქმედების დიდ ამპლიტუდას, გარდამქმნელ ენერგიას, თუმცა რა აზრი აქვს ასეთ ენერგიას განვითარებისთვის? აქ საბოლოოდ უნდა გადაიჭრას საკითხი, რა უმჯობესია უსასრულობისთვის: ურთიერთქმედება, მათი დაუსრულებელი ხასიათი, თუ ურთიერთქმედების დასრულება? ჩემი აზრით და განვითარებული მსჯელობიდან გამომდინარე, ურთიერთქმედება არაა განვითარების, ანუ უსასრულობის მიზეზი, ის არის კი უსასრულობის შესაძლებელი მოცემულობა, ოღონდ ეს ურთიერთქმედება უნდა დასრულდეს, დამთავრდეს და სამყაროთა მრავალფეროვნებაში დარჩეს ერთი გონიერი არსება, ერთი სახეობა არსებისა. თუკი ეს არსება იქნება ადამიანი, იგი მიაღწევს უსასრულობის ხარისხს, რომელიც სხვა არაფერია თუ არა მუდმივობის ხარისხი. აქედან გამოვიტანოთ დასკვნა: რომ ერთადერთი და მთავარი მიზეზი, რაც ადამიანს ხდის მოკვდავს, არის სხვა გონიერ არსებებთან მუდმივი ურთიერთქმედების, ბრძოლის პროცესი, რაც ზოგჯერ ხილვადია, ზოგჯერ კი უხილავი. ამასთან, ვერ ვიტყვით ცალსახად, რომ ასეთი ურთიერთქმედება როგორ განაპირობებს ადამიანის ყოფას; ადამიანი მიიზიდება დედამიწის მიერ, თუ სხვა პლანეტიდან, ან თუნდაც დედამიწის გარსიდან ხდება ადამიანის და ნებისმიერი სხვა სხეულის განზიდვა. საკითხავია, სხეულებზე მოქმედებს მიზიდულობის თუ განზიდვის ძალები. თუკი დედამიწა ყველაზე პატარა პლანეტაა, რატომ გამოვრიცხავთ, რომ მასზე ზემოქმედებდნენ უფრო დიდი პლანეტებიდან მომდინარე განზიდვის ძალები? დედამიწის მიჯაჭვულობა იქნებ ამ განზიდვის მეშვეობით ხდება? რას ვიტყვით იმ კანონზომიერებაზე, რომ სხეული დედამიწიდან ზემოთ, რაც უფრო მაღლიდან ვარდება, მით უფრო ძლიერია მისი ვარდნის სიჩქარე, უფრო მეტი წონით ეხეთქება მიწაზე. წესით, პირიქით უნდა იყოს. დედამიწასთან რაც უფრო ახლოა სხეული, მით უფრო მძიმე უნდა იყოს ის, ხოლო რაც უფრო შორდება, დედამიწის მიზიდულობის ძალა უნდა მცირდებოდეს. ისევე როგორც მაგნიტი. რაც უფრო ვაშორებთ მაგნიტს ლითონის სხეულს, მით უფრო მცირდება მიზიდულობის ძალა. ანუ სიმაღლის აღებისას. ზემოდან მომდინარე განზიდვის ძალა აიძულებს სხეულს უფრო ძლიერად დაენარცხოს მიწას. ამდენად, თუკი ვაღიარებთ მხოლოდ განზიდვის ძალების არსებობას, რაც დედამიწაზე უფრო ძლიერი სამყაროდან მომდინარეობს (მაგალითად მზე და სხვა პლანეტები), მაშასადამე, ადამიანები ასევე ვართ ამ სუსტი სამყაროს სუსტი გონიერი არსებები. შესაბამისად, მზეს, სატურნს თუ სხვა უფრო ძლიერ პლანეტებზე უნდა არსებობდნენ ადამიანზე უფრო ძლიერი გონიერი არსებები. ეს როგორც ლოგიკური დაშვება უნდა გავითვალიწინოთ, მხოლოდ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ეს მდგომარეობა ბედისწერაა და მისი შეცვლა ადამიანს არ შეუძლია. კოსმოსის ადამიანის მიერ ათვისებიდან მომდინარე პროცესები გვიჩვენებს, რომ ადამიანი სწავლობს სხვა, უფრო ძლიერი სამყაროს მდგომარეობას და ითვისებს მას. ე.ი. დედამიწაზე არსებობა არაა ადამიანის ბედისწერა. ის შეიძლება გადასახლდეს სხვა პლანეტაზე. ეს მხოლოდ დროის საკითხია. შესაბამისად, თუკი ადამიანი შეძლებს დედამიწაზე უფრო ძლიერ პლანეტაზე არსებობას, ცხადია, მასზე სხვა გონიერი არსებების ზემოქმედების ძალა მოიკლებს, ხოლო თუკი ამ მავნე ზემოქმედებას ადამიანი თავს დააღწევს, შესაბამისად, მისთვის უსასრულობა შესაძლებელი გახდება. შენიშვნები: ,,ჩვენი წარმოდგენებით, ჩვენ ვხედავთ წარსულს ადამომავალში უსასრულო ეპოქებს და შესაბამის არსებებს. რა არის ისინი, აქვთ თუ არა მათ რაიმე კავშირი, რაიმე ფორმით იჩენენ თავს და შეიძლება თუ არა აჩვენონ ისინი, ხომ არ გაქრება ახალი ეპოქის გაჩენისთანავე? მოდით მოვიყვანოთ მაგალითი. დედამიწის ცხოველები და მცენარეები განვითარდნენ. მათ ერთი წყარო ჰქონდათ - უმარტივესი პროტოპლაზმა. შეიძლება ითქვას - არაორგანული ნივთიერება, რომლისგანაც წარმოიშვა მრავალი ყველაზე მრავალფეროვანი არსება. ზოგი მათგანი გადაშენდა, მაგრამ ზოგადად, მაღალთაგანვითარება ხელს არ უშლიდა დაბალი, უძველესი, პრიმიტიული არსებების არსებობას. ერთდროულად ვხვდებით ხმელეთის ბინადრებს: ბაქტერიებს, ჭიებს, მწერებს, თევზებს, ქვეწარმავლებს, ფრინველებს, ძუძუმწოვრებსა და ადამიანებს. მხოლოდ ამ უკანასკნელის ძალა ემუქრება მტრული არსებების განადგურებას. მაგრამ ზოგი შეიძლება იყოს მისთვის აუცილებელი (ბაქტერიები და მცენარეები), სხვები ცნობიერი და სასარგებლო არიან და მის განადგურებას აზრი არ აქვს. ჩვენ ვქადაგებდით ფენომენის განმეორებას ან სამყაროების პერიოდულობას, მათ განმეორებით განადგურებას და იგივე მოვლენას. ეს არის, მაგრამ პერიოდები არც ისე ჰგავს ერთმანეთს, მაგრამ თითქოს ისინი სადმე ჩამორჩებიან, რადგან ისინი უფრო და უფრო რთულ საკითხს ეძლევიან. ეს შეიძლება ტალღოვან გზას შევადაროთ: ხან ავდივართ, ხან ჩავდივართ, ხოლო ვერ ვამჩნევთ, რომ ეს გზა, ზოგადად, დახრილია, ანუ ყოველი პერიოდის გასვლისთანავე ჩვენ უფრო დაბლა ვართ, ვიდრე ადრე. რა თქმა უნდა, არ დასრულებულა და არც შემცირებულა პერიოდები (ტალღები)“1. ,,თუ ადამიანი ადაპტირებული იქნებოდა მხოლოდ იმ ძალებზე, რომლებიც დედამიწაზე მეფობენ,ის ვერასდროს გახდებოდა მსოფლიოს მოქალაქე და ვერაფერს განკარგავდა დედამიწის მიღმა. ამიტომ, მართალია, გარეგნული იერსახით ის ადაპტირებულია დედამიწის პირობებში, მაგრამ მისი უმაღლესი ძალების წყალობით ის მონაწილეობს იმ მაღალ არსებებში, რომლებიც ჩვენს დედამიწასთან ასოცირდება. ის, რაც ადამიანს დედამიწით ზღუდავს, მხოლოდ მის ფიზიკურობას ეხება; მასში შემავალი სულიერი ძალები მას დედამიწიდან აშორებენ. წინაატლანტიკურ ეპოქა ადამიანმა დაიწყო ფიგურალური ცნობიერებით და მხოლოდ მოგვიანებით ისწავლა გარე საგნების აღქმა ობიექტურ ცნობიერებაში. ეს ობიექტური ცნობიერება, რომელიც სამყაროს ისე გვაწვდის, რომ ჩვენ აღვიქვამთ მასში არსებულ ფერს, ხმას, სუნს და გემოვნებას, წარმოიშვა და დიფერენცირდება ორგანოსგან, რომელიც ერთგვარი ფანარია - ჰიპოფიზისგან. ეს ცნობიერება მხოლოდ დედამიწასთან დაყოლილია; ყველა ჩვენი შეგრძნება: ნივთების ფერი ჩვენს გარშემო, ხმები, რომლებიც ჩვენამდე მოდიან დაა.შ. - ამ ყველაფერს აქვს მხოლოდ მიწიერი არსებობა და სხვა პლანეტაზე ამის ახსნას ვერ შეძლებდი. სხვა პლანეტებზე მათ აქვთ ნივთიერებებისა და ობიექტების აღქმის სხვა გზა. ის, რასაც სენსორულ აღქმას ვუწოდებთ, მხოლოდ ჩვენი პლანეტის, დედამიწისთვისგამოიყენება“ 2, __________________________________________________ 1.კ.ციოლკოვსკი ,,ცოცხალი არსებები კოსმოსში“. http://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=18019731. გვ.30-31. 2. რ. შტაინერი, ,,სამყარო, დედამიწა და ადამიანი , ლექცია 8.

CV

CV ზოგადი ინფორმაცია · სახელი, გვარი, დაბ.: რევაზ რიჟამაძე, დაბ. 11 აგვისტო 1973წ. ქ. ქუთაისი. · ელექტრონული მისამართი: rizhamadzerevaz@gmail.com · საკონტაქტო ტელეფონის ნომერ/ებ/ი: 593 32 09 33; 597 12 05 05; 299 06 88 · საცხოვრებელი ადგილი: ქ. თბილისი, პ. იაშვილის 3/პ.ჩაიკოვსკის 8. განათლება 1. 1990–1996წწ. – თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტის იურიდიული ფაკულტეტი(დღის დასწრებული, წითელი დიპლომი); სამართლის მაგისტრი. 2. 2003–2006წწ.პროკურატურის მუშაკთა და ადვოკატთა(საერთო სპეციალიზაცია) საკვალიფიკაციო გამოცდები (სერტიფიკატები); 3. 2005წ. –მოსამართლეობის საკვალიფიკაციო გამოცდა (საერთო სპეციალიზაცია, სერტიფიკატი); 1 4. 2011–2013წწ.– საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის ტრენინგები ადვოკატთა პროფესიული ეთიკისა და კერძო სამართლის საკითხებზე ( USAID) (სერტიფიკატები) გამოცდილება 1. 1996–1998 წწ. – საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო,საგამოძიებო დანაყოფი, უფ. გამომძიებელი. 2. 1998წლიდან დღემდე – საერთო სპეციალიზაციის ადვოკატი; 3. 2001წლიდან დღემდე – არასამთავრობო ორგანიზაციის ,,საქართველოს სამართალშემოქმედთა კავშირი“–ს დამფუძნებელი და გამგეობის თავმჯდომარე; 4. 2011წლიდან დღემდე _ შპს ,,საქართველოს საარბიტრაჟო კოლეგია“–ს დამფუძნებელი და დირექტორი; პედაგოგიური საქმიანობა 1. 2000 –2001 წწ. – თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტი, მასწავლებელი( საავტოროსამართალი). 2. 1999–2003წწ.შპს ,,მცირე აკადემია“ მასწავლებელი (ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო სამართალი). სამეცნიერო მუშაობა 1. 2001 წ. – შრომები: ,,რა არის მართალი სამართალი“, ,,სახელმწიფოებრივი მართლშეგნების ცნება“, ,,ინდივიდუალური და მასობრივი მართლშეგნების როლი სამართლის ნორმის რეალიზაციის პროცესში( ჟურნალი ,,სამართალი“); 2. 2006 წ. – წიგნი(მონოგრაფია) : ,,შესავალი ქართულსამართალშემოქმედებაში(როგორ იქმნება სამართალი)“ (გამომცემლობა ,,ბონაკაუზა“); 3. 2012 წელი – თბილისის სააპელაციო სასამართლოს სამართლის ელექტრონული ბიბლიოთეკა: სამართლის ფილოსოფია(www.library.court.ge): ,,შესავალი ქართულ სამართალშემოქმედებაში(როგორ იქმნება სამართალი).“ 4. შემეცნებითი სტატიები და ესეები. დამატებით ინფორმაცია 1.კომპიუტერი: საოფისე პროგრამები: 2.უცხო ენები: რუსული (კარგად), გერმანული და ლათინური(ლექსიკონის დახმარებით).

უდანაშაულობის ფენომენოლოგია

უდანაშაულობის ფენომენოლოგია

                                                                                                                   

                                                                                                                ავტორი რევაზ რიჟამაძე

    თანამედროვე საქართველოში  სახეზეა ვითარება, როცა ცალკეულ სისხლის სამართლის საქმეზე ბუნდოვანი რჩება პირის დანაშაულობა ან უდანაშაულობა. დიდია პროკურატურის ლტოლვა  მხოლოდ საკუთარ ხელში მოახდინოს  ადამიანთა დასჯისა თუ დაუსჯელობის პრინციპებისა და წესების(სისხლის სამართლის პოლიტიკა და პროცესი) მონოპოლიზება, თუმცა ესოდენ დიდი მისიისადმი  თავის გართმევა, როგორც წესი, ბუტაფორიად გარდაიქმნება. ამას შედეგად ბრალდების ცნობიერი კრიზისი მოჰყვება. მას აქვს ამბიცია იყოს დამნაშავის დამსჯელი მეტრი, თუმცა სურვილი ყოველთვის ვერ თავსდება შესაძლებლობის ადეკვაციაში.

   სამართლებრივ სახელმწიფოში ხშირია შემთხვევები, როცა დანაშაულის ჩამდენი შეიძლება სასამართლომ უდანაშაულოდ ცნოს. მაგრამ საქართველოში ასეთი რამ პრაქტიკულად დღესდღეობით შეუძლებელია მოხდეს; თუმცა თუ მოხდებოდა მაინც, დანაშაულთან ბრძოლის ორგანოები აუცილებლად ხელოვნური მანიპულაციებით მაინც აღწევდნენ პირის, მართალია, სხვა დანაშაულში, მაგრამ მაინც დადანაშაულების მიზანს. ამას სხვაგვარად ე.წ. ,,ლეგიტიმური შურისძიების მეთოდი“ შეიძლება ვუწოდოთ, რადგან ზოგადად, არც საზოგადოება გრძნობს თავს კომფორტულად ისეთ გარემოში, სადაც დამნაშავე დააბიჯებს.

   საკითხი დგას შემდეგნაირად: რა უფრო დიდი ანტისოციალური შედეგების მატარებელია, დამნაშავისათვის ბრალის დაუმტკიცებლობის გამო თავისუფლებაში ყოფნა, თუ ბრალის ხელოვნური, გაყალბებული და უკანონო გზებით მოპოვებული მტკიცებულებებით დადანაშაულება?  ცხადია, დამნაშავის თავისუფალ სოციალურ გარემოში დარჩენა საფრთხის შემცველია, თუმცა უფრო მეტი საფრთხის შემცველია სახელმწიფო მმართველობის სისტემაში ისეთი მოხელეები, რომლებიც მტკიცებულებათა გაყალბებას ეწევიან და ცნობიერად განზრახ აძლევენ სისხლის სამართლის პასუხისგებაში პირს. ანუ სოციალურ გარემოში დამნაშავე ნაკლებ საშიშროებას წარმოადგენს, ვიდრე დამნაშავე სახელმწიფო სტრუქტურაში.

  სამოქალაქო საზოგადოებამ, ცხადია, ხელისუფლებას უნდა მოსთხოვოს უკეთ მართოს სახელმწიფო ბრალდების ამოცანა, რათა არ ხდებოდეს ისე, რომ რეალური დამნაშავე თავისუფლებაში აღმოჩნდეს. საინტერესოა ამ ვითარებაში როგორი შეიძლება იყოს თავად დამნაშავის განწყობა. ცხადია, მას აღეძრება დაუსჯელობის სინდრომი და მაღალი ალბათობით კიდევ მრავალჯერ ჩაიდენს როგორც ანალოგიურ, ისე უფრო მძიმე დანაშაულსაც. გამრავლდება დაზარალებულთა მასაც, რომლებიც უკმაყოფილებას საზოგადოებრივი წესრიგისა  სახელმწოფო ორგანოებისკენ მიმართავენ. დავუშვათ,  საზოგადოებრივი წესრიგის ორგანოებმა ვერ მოახერხეს დამნაშავის იზოლირება, ან პროკურატურამ ვერასოდეს ვერ მოახერხა მისთვის სასამართლოში ბრალის დამტკიცება, შედეგად ვიღებთ უმართავ კრიმინოგენურ გარემოს, რაც თანამედროვე საზოგადოების დაკვეთა არც ერთ ვითარებაში არ შეიძლება იყოს.

    ბრალდების მტკიცების ხელოვნება საკმაოდ რთული საქმეა და ძირფესვიანი იურიდიული ანალიზი უმრავლეს შემთხვევაში შეძლებს მის გაბუნდოვანებას. ამიტომ, განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს ბრალდების მტკიცების უფლებამოსილ პირთა სრულყოფილ მომზადებას, რაც ვერ ვიტყვით, რომ დღესდღეობით სათანადო პროფესიულ სიმაღლეზე დგას. 

  ხშირად დაისმის საკითხი, თუ რა შედეგს გამოიწვევს დანაშაულის, რაც ,,ყველამ იცის“ , ჩამდენის იურიდიული გამართლება. იქნება ეს პოზიტიური, თუ ნეგატიური საზოგადოების თანაცხოვრებისთვის. ხაზგასასმელია, რომ ხშირ შემთხევაში დანაშაულს ჰყავს თავისი დაზარალებული. დაზარალებული კი ვერასოდეს აპატიებს სხვა პირს იმ დანაშაულს, რაც ,,ყველამ იცის“. თუკი სახელმწიფოს არ გააჩნია სათანადო ინტელექტუალური რესურსი შეჯიბრებითობის კვალობაზე სასამართლოში შეძლოს მის მიერ შედგენილი ბრალდების დასაბუთება, როგორი იქნება დაზარალებულის დაკმაყოფილების საკითხი? დიდწილად, დაზარალებულის ქონებრივი დაკმაყოფილება, სამართლებრივად, სწორედ დამნაშავის ,,დადანაშაულებაზეა“ დამოკიდებული.  ასეთ ვითარებაში როგორ შეიძლება განვუმარტოთ დაზარალებულს, რომ ის ვალდებულია შეეგუოს ამ მდგომარეობას და დაიცვას ,,უდანაშაულობის პრეზუმპციის“ კონსტიტუციური პრინციპი?

    სახელმწიფოებრივი მართლშეგნება მოითხოვს ყველა მოქალაქის სახელმწიფოებრივ აზროვნებას. პირადი წყენა, უკმაყოფილება, ანგარიშწორების ჟინი მოქალაქემ სახელმწიფოებრივი სტაბილურობის ჭრილში უნდა გაატაროს. მან ასეთ სიტუაციაში პასუხისმგებლობა თავად სახელმწიფოს უნდა დააკისროს, სახელმწიფო გახადოს მოპასუხე იმის გამო, რომ ამ უკანასკნელმა სრულყოფილად ვერ გამოიძია საქმე, ვერ მოახერხა დანაშაულის გახსნა და ბრალის დამტკიცება. პასუხისმგებლობის ამგვარი სახის ერთი-ორად გაზრდის სახელმწიფო ხელისუფლების სამართალდაცვითი ფუნქციის ეფექტურობას. სხვა მხრივ სამართლიანობა ვერ იქნება მიღწეული. სწორედ იმის გამო. რომ სახელმწიფო ყოველთვის გაურბოდა იმ მატერიალურ პასუხისმგებლობას, რაც მის არასათანადო მუშაობს მოჰყვებოდა ხოლმე, დინამიურად ვითარდებოდა ეჭვმიტანილთა მიმართ არასათანადო მოპყრობის, ბრალდების ორგანოს მიერ სასამართლოზე ზეწოლის ელემენტები. აღნიშნულ საკითხზე სისხლის სამართლის პროცესში არსებობს შესაბამისი ნორმა, დანაშაულის გაუხსნელობის გამო დაზარალებულის მიმართ  სახელმწიფოს მატერიალური პასუხისმგებლობის წარმოშობის თაობაზე, თუმცა იგი დღემდე არ მოქმედებს.

   ამ შემთხვევაში მთავარი ამოცანაა  ე.წ. ,,უდანაშაულო დამნაშავის“ სოციალურ გარემოსთან თანაარსებობა. რას გამოიწვევს იგი. როგორ უნდა შეეგუოს საზოგადოება ამგვარ რეალობას? სახელმწიფო კი აუნაზღაურებს დანაშაულის გაუხსნელობით განცდილ მატერიალურ ზიანს დაზარალებულს, შეიძლება მორალურ ზიანსაც, მაგრამ როგორ შეიძლება შეეგუოს იგი იმას, როცა იცის, რომ დავუშვათ, მისი შვილის მკვლელი მის ქუჩაზე თავისუფლად დადის, და იქნებ ცინიზმითაც უყურებს მას? ვფიქრობ, ამ შემთხვევაში სახელმწიფო ძალაუუნაროა დაარეგულიროს სოციალური გარემო, გაანეიტრალოს ,,უდანაშაულობით“ წარმოქმნილი ,,დამძიმებული საზოგადოება“. აქ ისევ და ისევ დაისმის თავად საზოგადოებრივი ინსტიტუტების გააქტიურების თუ ფორმირების საკითხი. ცხადია, სახელმწიფო ვეღარ უნდა ჩაერიოს ამ ორი მხარის ურთიერთობაში. თუმცა საკითხავია, საზოგადოებამაც როგორ უნდა დაამშვიდოს ეს გარემო? 

   თავისთავად, სანამ შურისძიების გრძნობა არსებობს ადამიანში, მანამდე რაიმე მორალურ სტაბილურობაზე საუბარი ზედმეტია. ვფიქრობ, აქ ერთადერთი ისტრუმენტი ეკლესიაა. ე.წ. ,,უდანაშაულო დამნაშავე“ -ს უნდა ეკონტაქტებოდეს ეკლესია და  ერთგვარი შენანებითი კომუნიკაცია დანერგოს. თუკი ეს პირი თავს აარიდებს ეკლესიასთან ურთიერთობას, მისი მოქმედება და თავად მისი პიროვნება ამორფულ გარემოში გადაინაცვლებს და თავად გახდება არასათანადო მოპყრობის ობიექტი.  ამით, დაზარალებულის მორალური წონასწორობა აღდგება, მისი კმაყოფილება საყოველთაო სოციალურ თანადგომას შეიძენს. იგივე შედეგი დადგება მაშინაც, როცა ,,უდანაშაულო დამნაშავესა“ და ეკლესიას შორის კომუნიკაცია შესაძლებელი გახდება. ეკლესია უნდა ცდილობდეს ასეთი  პიროვნების რესოციალიზაციას და სულიერ აღზრდას, ეს მსგავს მოცემულობაში ადამიანის ბუნებრივი ორიენტაციაც იქნება. ასეთი პიროვნებებიდან არ გამოირიცხება გარკვეული სოციალური სეგმენტიც დაფორმირდეს.

პრაქტიკული სამართალი

პ რ ა ქ ტ ი კ უ ლ ი     ს ა მ ა რ თ ა ლ ი

ავტორი: რევაზ რიჟამაძე

1.    პრაქტიკული სამართლის ცნება და სახეები;

1.1.სამოსამართლო სამართალი;

1.2.ადმინისტრაციული იუსტიცია;

1.3. ჩვეულებითი სამართალი.

2.    სამართლის გამოყენება.

2.1.მოთხოვნის უფლება და მისის დამცავი ფუნქცია;

2.2.მოთხოვნის დაკმაყოფილების უფლება;

2.3.მოთხოვნის  დაკმაყოფილების  სახეები და მათი უპირატესობები:

სასამართლო დაკმაყოფილება; ბ) მორიგებით დაკმაყოფილება; გ) ნებაყოფლობით აკმაყოფილება.

3.    სამართალშემოქმედება

3.1.სამართალშემოქმედების არსი, ფუნქციები და წყაროები.

4.    უფლების დაცვა.

4.1.უფლების დაცვის რაციონალურობა;

4.2.უფლების დაცვის ფასი;

4.3.მორალური(ლოგიკური) შერაცხვა და მისი მოჩვენებითი ხასიათი;

4.4.თვითდასჯის სანდოობისა და უპირატესობის შეუქცევადობის კონკურენცია;

4.5.რელიგიური მცნებების ფუნქციონალური მიმართებები.

5.    სამართლის მართვა.

5.1.სასამართლო მართვა(პროცესუალური სამართალი)

5.2.საადვოკატო მართვა(პროცესუალური დაგეგმვა)

5.3.საზოგადოებრივი მართვა.

6.    სასჯელის მართლშეგნება.

6.1.სასჯელის ადგილი და გარეშე ურთიერთობების ანალიზი;

6.2.პატიმრის მსოფლმხედველობა;

6.3.სასჯელის დროსთან ადაპტირება.

მართლშეგნების ფენომენოლოგია

ს  ი ლ ა ბ უ ს ი LLB 3001 - მართლშეგნების ფენომენოლოგია ლექტორი: რევაზ რიჟამაძე,  მასწავლებელი ტელ.: 990688 (ბინა), 593/320933 (მობილ.) ელ.ფოსტა: rizhamadzerevaz@gmail.com თბილისი 2008 7 კრედიტი სასწავლო კურსის შინაარსი სასწავლო კურსი მოიცავს მართლშეგნების ზოგადთეორიულ საფუძვლებს და მისი სტრუქტურული ელემენტების  ტიპურ მოდელებს,   განსხვავებული სოციალური სისტემების შედარებით ანალიზს, მართლშეგნების სახეებსა და როლს სამართალშემოქმედების პროცესში, სამართლიანობის იდეის ნორმატიულ დასაბუთებას. სასწავლო პროცესი სასწავლო კურსის ათვისებისა და მიღებული ცოდნის შეფასების მიზნით სასწავლო პროცესი შემდეგნაირად წარიმართება: რამდენიმე თემის დასრულების შემდეგ მომდევნო ლექცია დაიწყება დასრულებულ თემაზე/თემებზე ტესტირებით (1 აკადემიური საათი) ან კოლოკვიუმითა და დისკუსიით (1 აკადემიური საათი); სასწავლო კურსი დასრულდება ზეპირი გამოცდით. ძირითადი ლიტერატურა „დემოკრატიული პოლიტიკური კულტურა“_ ავთანდილ ტუკვაძე, ავთანდილ გვიშიანი, ,,პოლიტოლოგიის საკითხები“ თბილისი, 1992.  პ. ცნობილაძე სამართლის ნორმები და წესრიგის დამყარება საზოგადოებაში, ჟურნალი ,,სამართალი“, 1993.  Ж. Ж Руссо „Об общественно договоре“, кн. 2, гл. У1, Примечапие , см. Историа политических учений. М, 1996. კარლ დოიჩი, პოლიტიკა და მთავრობა, ,,პოლიტოლოგიის საკითხები“, 1992, #1.  H. Stein, Die Verwaltungslehre, 2 aufe, I.B. Die volfzieherde Gevalt 15. Staatsrecht der Konstitutionallen Monarchie, 1824, B.I p.163 16. B. II p. 268. Handhubung der gesammten Staatsgewaltin sinne und Zweche des Rechtstaate.  C.A. Котляревский , Властъ и право. проблема правово государства. Москва. 1915 г.  თ. შავგულიძე. საზოგადოებრივი აზრი, მართლშეგნება და მოსწავლე ახალგაზრდობა, თბილისი, 1981.   Удравсев В Н Причины правонарущение М1976 Стр 233 38.   ა. ვაჩეიშვილი, სამართლის ზოგადი თეორია, სამართალი, ზნეობა და კონვენციონალური ნორმები, თბილისი, 1926, გვ.28 40. Правосознание как элемент правовой культуры. Правовая культура и вопросы правового васпитания. დევიდ იუმი. გამოკვლევა ადამიანის გონების შესახებ. თბილისი. 1992. გ. გურჯიევი, ადამიანი არის მრავლობითი არსება, ლონდონი. 1923. “არსი”, თბილისი, 1993 წ, №1,  დ. უზნაძე. შრომები, ტ. II-III, თბილისი, 1964 წ. И.А. Ильин, «Путь духовного обновления» О государственном правосознании. Эффективность действия правовых норм. Ред.Коллегия, Пашков А.С, Явич А.С, Фомин Э.А. 1977 г  Bosanquet. The philosophical theory of the state.  Котляровский С,Власть и право, М. 1915 г. გ. ნანეიშვილი, სამართლის ფილოსოფიის საკითხები, თბილისი, 1992 წ. ალ.ვაჩეიშვილი, სამართლის ზოგადი თეორია,თბილისი,1926 წ. გვ. Эллинек, Социально— этическое значение права. Неправды и наказания, М. 1910 г. Studien zur Bechtsphilosophie, 1889.  Р.Ф. Иеринг, Цель в праве, Т.1, 1881 г. რ. ფ. იერინგი, ბრძოლა უფლებისათვის. ქუთაისი, 1908 წ. Иеремия Бентам, избр, сочинения, Т.1. Введение в основания, нравственности и законодательства. С.Петербург, 1867.    Соловьув. Право и нравственность, Очерки из прикладной этики, С.Петербург, 1899 г.  Г.Радбрух, Введение в науку права. М.1915 г. ბ.სავანელი, სამართლის თეორია. რევაზ რიჟამაძე, შესავალი ქართულ სამართალშემოქმედებაში, თბილისი, 2006 წელი. Peter Koller .  “Sociale Gerechtigkeit, Begriff und Begrbundung”. Wien, 2001. შეფასების სისტემა 91 – 100 %  -  A 81 _ 90  %  -  B 71 _ 80  %  -  C 61 _ 70  %  -  D 51 _ 60  %  -  E 41 _ 50  %  -  FX 0 _ 40   %  -  F შეფასების კრიტერიუმი: • ლექციებზე დასწრება _ 5%; • 2 ტესტი - 10-10%; • კოლოკვიუმი და დისკუსია _ 20-20%; • გამოცდა - 35%. საბოლოო შეფასება მოხდება ყველა ელემენტის მიხედვით მიღებული შეფასებების ჯამის საფუძველზე. სასწავლო კურსის თემატური და კალენდარული გეგმაI კვირა - 3 სთ;  თემა: 1.მართლშეგნების ცნება და სტრუქტურა;  2. მართლშეგნება, როგორც სამართლებრივი რეგულირების წყარო;  3. მასობრივი მართლშეგნების როლი სამართლის რეალიზაციის პროცესში; 4. ინდივიდუალური  მართლშეგნების როლი სამართლის ნორმის რეალიზაციის პროცესში ;   5. სახელმწიფოებრივი მართლშეგნების ცნება;  6. ადამიანური მრწამსი და მისი მორალურ-სამართლებრივი დანიშნულება;  7. სამართლის ნორმების ეფექტურობის ცნება;  8. სამართლის ნორმის ეფექტური მოქმედების პროგნოზირების ზოგიერთი მეთოდი. 9. სამართლიანობის იდეის ნორმატიული ბუნება და მისი საზრისი პოზიტიურ სამართალში(ანუ რა არის მართალი სამართალი) შედეგი: სასწავლო კურსის დასრულების შემდეგ სტუდენტს ექნება საფუძვლიანი ცოდნა მართლშეგნების გაგებაში, იგი ცნობიერად აამაღლებს მის მართლგაგებას და პოზიტიურ ორიენტაციას სამართლებრივი სახელმწიფოს ინსტიტუტებისადმი, დემოკრატიული(სამოქალაქო) საზოგადოების მსოფლხედვის პრაგმატული ღირებულებებისადმი. დამოუკიდებლად მუშაობის საათების განაწილება სემინარების მომზადება  70  სთ შუალედური  წერებისა და ტესტირებებისათვის,   35სთ საბოლოო გამოცდისთვის მომზადება  60სთ.